Iedereen ervaart stress op zijn eigen manier. Stress is iets persoonlijks. Of je een situatie als stressvol ervaart, hangt samen met eerdere ervaringen, hoe je een situatie inschat en tot welk persoonlijkheidstype je behoort. Hoe je ‘gebakken’ bent als mens bepaalt in grote mate je vatbaarheid voor stress. Het is daarbij cruciaal om over zelfkennis te beschikken. We geven je graag meer inzicht in hoe karaktertrekken doorwerken op stressgevoeligheid bij jouw medewerkers. Dit door het Big Five model in te zetten.
Wie zijn natuur bedriegt, krijgt uiteindelijk de rekening gepresenteerd
Het is belangrijk te leren luisteren naar genetische belastbaarheid en hoe we van nature in elkaar steken. Of iemand vanuit psychologische geaardheid al hoog afgesteld staat voor stress en burn-out, heeft invloed. Het internationaal gerenommeerde Big Five-model biedt een spiegel om genuanceerd iemands gedrag meerdimensionaal te kunnen duiden. Zo kan iemands karakter worden ‘gelezen’ en zien hoe hij geneigd is om te gaan met tegenslag, werkdruk, ontspanning of veranderingen.
Het Big Five-model schetst de persoonlijkheid in vijf hoofddimensies. Het model wordt vaak afgekort met het acroniem OCEAN, dat staat voor: openheid, consciëntieusheid, extraversie, altruïsme en en nuchterheid. Deze staan tegenover behoedzaamheid, nonchalance, introversie, egoïsme en instabiliteit.
Hoe hoog staat iemand afgesteld op vatbaarheid voor stress en burn-out?
Onderstaande karaktertrekken maken mensen extra gevoelig voor stress en burn-out.
- Bewijsdrang
Willen presteren, alles voor het werk doen, werk het allerbelangrijkste vinden, sterke ambitie, vechten voor waardering, sterke passie voor het werk.
- Controle willen behouden
Alles tot in de puntjes willen plannen en organiseren, dingen niet los kunnen laten, controlefreak, niet kunnen delegeren. - Doorzetten
Altijd maar doorgaan, doorzetten ook als niet meer gaat, volhouden totdat het niet meer kan. - Geen grenzen stellen
Geen grenzen kunnen aangeven, over eigen grenzen gaan, te veel hooi op de vork nemen. - Loyaal, plichtsgetrouw
Trouw aan anderen en aan wat anderen van hen vragen, eerder gevend dan nemend. - Moralisme
Principieel, niet tegen onrecht kunnen. Zo hoort het niet, dat doe je toch niet. - Perfectionisme
Alles perfect willen doen, niets fout mogen doen, zeer kritisch zijn op zichzelf, hoge eisen aan zichzelf stellen. - De sterke zijn
Denken alles zelf te moeten doen, geen hulp vragen, niet aangeven wanneer het teveel wordt, opgeven als zwakte ervaren, denken onmisbaar te zijn. - Verantwoordelijkheidsgevoel
Zich overal verantwoordelijk voor voelen. Verantwoordelijkheid niet uit handen willen of kunnen geven. - Geslotenheid
Emoties niet kunnen uiten, binnenvetter, meer denken dan voelen en introvert zijn. - Positiviteit
Naïef optimisme en positiviteit die leiden tot onderschatting van negatieve situaties of hoeveelheden werk; daardoor te veel hooi op de vork nemen. - Behulpzaamheid
Iedereen willen helpen, altijd klaar willen staan voor anderen, het altijd iedereen naar de zin maken, behoeften van anderen op de eerste plaats zetten. - Pleaser
Aardig gevonden willen worden en behoefte aan waardering en bevestiging. Te veel zich de mening van anderen aantrekken, geliefd willen zijn. - Sub assertief
Neiging zich aan te passen, niet assertief genoeg, iedereen te vriend houden willen houden, te lief zijn, conflicten uit de weg gaan. Geen nee kunnen of durven zeggen. - Zichzelf wegcijferen
Niet aan zichzelf denken, te weinig aandacht voor zichzelf, altijd met anderen rekening houden, luisteren naar andermans problemen, maar de eigen problemen ontkennen, niet voor zichzelf zorgen en opofferend. - Faalangstig
Bang zijn fouten te maken. Zaken vermijden om zo geen fouten te hoeven maken. - Onzeker
Onvoldoende zelfwaardering en weinig zelfvertrouwen. - Overgevoelig
Emoties sterk voelen, zeer gevoelig en sentimenteel. - Zorgen maken
Piekeren, zorgelijk, pessimistisch, angst voor negatieve gebeurtenissen.
Herken jij jezelf of wil je meer inzicht in de mate van stressgevoeligheid bij jouw werknemers?
Deel dit artikel met hen en laat ze eens de volgende opdracht doen.
- Welk van bovenstaande karaktertrekken maakt jou gevoeliger voor stress en burn-out?
- Welke karaktertrekken van jou worden extra aangezet door de hoge eisen van het leven?
- Wat hebben deze karaktereigenschappen jou gekost?
- Deze persoonlijke eigenschappen hebben natuurlijk ook een positieve kant. Wat hebben deze eigenschappen jou ten goede gebracht?
Een optimist ziet in elk probleem een kans en een pessimist in elke kans een probleem
Referenties
- Mooy, M. (2019) Bye Bye Burnout. Uitval op de werkvloer voorkomen en aanpakken. Business Contact.
- Steijger, V., Steijger, E., & Steijger, S. (2019). Wendbaar werken. Coachen bij vitaliteit en werk- geluk. Amsterdam: Boom
Dit artikel is geschreven door onze coach en adviseur Stephen Steijger. Hij werkt al 20 jaar als businesscoach binnen het bedrijfsleven en overheidsorganisaties. Stephen komt in zijn werk vaak professionals en leidinggevenden tegen die vastlopen in hun werk. Vaak blijkt dat er bij mensen werk doen dat niet aansluit bij hun persoonlijkheid, talenten en drijfveren. Hij gelooft erin dat ‘een loopbaan’ niet een aspect in je leven is, maar het gehele plaatje. Hij begeleidt zijn coachees vaak vanuit een holistische benadering op verschillende levensdomeinen. Stephen heeft vijf boekpublicaties rondom wendbaarheid, leiderschap, talentontwikkeling en teams geschreven en heeft een senior EIA/NOBCO keurmerk. Het is zijn missie om mensen, teams en organisaties te helpen de beste versie van zichzelf te worden. Stephen is verbonden bij Bye Bye Burnout in de vorm van trainer en senior coach.