In de coronatijd heb je jezelf en anderen waarschijnlijk goed leren kennen. Ik heb de afgelopen tijd vaak gedacht aan het gezegde “tegenspoed legt het karakter bloot, voorspoed bedekt het”. Maak daar maar liever van: “goede tijden verhullen, slechte tijden onthullen”. Zo vroeg ik me regelmatig af: hoe gedraagt iemand zich in deze coronatijd? Wentelt iemand zich in pessimisme, schakel je om naar realisme of ben je ook in staat tot positivisme? Als bedrijfstrainer en coach kijk ik vanuit de positieve psychologie, sterkepuntenbenadering, appreciative inquiry en NLP.
Positieve psychologie
De wetenschap van de positieve psychologie krijgt tegenwoordig steeds meer aandacht; als je het mij vraagt altijd nog te weinig. Rutger Bregmans haalt in zijn nieuwe boek “De meeste mensen deugen” aan dat de nieuwsmedia vooral op negatief nieuws mikken, omdat dat simpelweg beter verkoopt. Sowieso is het in deze tijd verstandig voor je energiehuishouding om jezelf op een ‘nieuwsdieet’ te zetten, laat staan de maalstroom en lawine van al het coronanieuws allemaal over je uit te laten storten.
Terug naar de positieve psychologie. Veel van de ideeën en theorieën uit de positieve psychologie gaan over geluk en lekker in je vel zitten. De opkomst en het succes van bladen als de Happinez en Flow illustreren dit. De essentie van de Positieve Psychologie gaat over positieve ervaringen, eigenschappen en manieren, te weten:
- Positieve ervaringen die mensen kunnen hebben, zoals geluk, hoop en liefde;
- Positieve eigenschappen, zoals vitaliteit, doorzettingsvermogen en wijsheid;
- Positieve manieren waarop organisaties een positief verschil kunnen maken binnen overheid, bedrijfsleven en de maatschappij.
De positieve psychologie ziet zich daarmee als een uitbreiding op de ‘traditionele’ psychologie, die primair gericht is op het ontdekken en genezen van psychische problemen als bijvoorbeeld depressie. Als je het mij vraagt is dit zelfs de essentie van het leven (‘what makes life most worth living’) en daarmee een alles omvattend vertrekpunt in mijn dagelijkse denken en doen als trainer en coach.
De kracht van ‘klavertje vier’
Deze relatief nieuwe wetenschap kun je ook voor werkend Nederland als krachtig en prachtig vertrekpunt zien voor organisatie-, team- en persoonlijke ontwikkeling. Zo heeft professor Fred Luthans de theorie van psychologisch kapitaal ontwikkeld, ook wel PsyCap geheten. Dit is gebaseerd op uitvoerig onderzoek naar positieve eigenschappen die je met de juiste ‘conditietraining’ verder kunt ontwikkelen en meten en die positief effect hebben op het omgaan met problemen, stress, tegenslag en ook je prestaties helpen verhogen. In de literatuur beschrijft Matthijs Steeneveld in zijn boek “Optimisme, Hoop, veerkracht en zelfvertrouwen” (2017) dit ook kernachtig. PsyCap bestaat uit:
- Optimisme is het besef van de invloed die jij hebt op wat er gebeurt
- Hoop is de mentale vaardigheid om te zien waar je naartoe wilt
- Veerkracht is het vermogen om bij tegenslag weer op te staan of er zelfs van te groeien
- Zelfvertrouwen is het vertrouwen dat je hebt om een specifieke taak goed uit te kunnen voeren
We noemen dit ook wel het ‘klavertje vier van je mindset’. Wie deze vier eigenschappen en mentale vaardigheden verder ontwikkeld, heeft minder last van stress en angst, is gelukkiger, levert betere prestaties op het werk en is ook meer tevreden met het werk, blijkt uit onderzoek van Luthans. Ik zou zeggen: gauw in deze coronatijd aan de slag met dat klavertje vier dus!
Als ik iemand vraag: hoe is het bij jou gegaan in de coronatijd? Krijg ik een heel ander antwoord dan wanneer ik vraag: wat heeft de coronacrisis je gebracht? Die laatste vraag geeft de essentie van de positieve psychologie weer. Ik had meer tijd voor de kinderen, er is weer schone lucht boven Alaska, thuiswerken is niet langer no go, drie maanden lang geen files en drukke kantoortuinen, en meer. Als je mensen in de positieve mindset helpt zetten, zul je versteld staan hoe natuurlijk positief denken eigenlijk voor jou en mij is. Zie hier een aantal antwoorden op
Drie tips voor meer positivisme
- Denk bij problemen niet in of-of, maar in en-en of in termen van en-of. Dat maakt je niet alleen ontvankelijker, maar ook wendbaarder. Let maar eens op hoe vaak we in of-of denken. Het zet ons denken vaak op slot.
- Laat je als positivo niet opzijzetten als naïef of oppervlakkig. Leg uit dat jij als antwoord op een probleem opzoek bent naar mogelijkheden. Wees daarbij realistisch waar het moet en vooral optimistisch waar het kan.
- Kijkend naar de berichtgeving van een dagelijkse bak ellende, maatschappelijke- en privéproblemen die je uitgestort krijgt, hebben altijd de keus tussen twee brillen: de zwarte of de roze. Die ene van problemen, die ander van oplossingen.
Nederlands bekendste en wijlen filosoof ging ons al voor: ‘elk nadeel heb z’n voordeel’. Welke bril zet jij op? Kies maar. Ik wens je veel wijsheid, optimisme, hoop, veerkracht en zelfvertrouwen. Ofwel, van Doemdenken naar Doendenken!
Dit stuk is geschreven door Viktor Steijger, aan Bye Bye Burnout verbonden als stress- en burn-out coach, senior trainer, adviseur en businesspartner.