Reizen of werken na m’n studie? Welke vakantiebestemming kies ik dit jaar? Welke stappen zal ik nemen om mezelf te ontwikkelen of carrière te boosten? Welke datingsite moet ik bezoeken om mijn ideale levenspartner te vinden? Welk shampoomerk neem ik mee in de boodschappenkar? Voor mezelf beginnen of in loondienst blijven? Trouwen of samenwonen? Kinderen of (nog) niet?
Een kwart van de hoger opgeleiden tussen 25 en 35 schijnt de meest cruciale dilemma’s te ervaren en daar de nodige stress van te ondervinden (Nienke Wijnants, 2010) .
We staan elke dag voor duizenden verschillende kleine en grote keuzes. Daarbij is er tegenwoordig ook nog eens ontzettend veel mogelijk. Alsof het maken van keuzes al niet lastig genoeg is…
Overspanning
Ik herinner me de weken waarin ik mijn studiespecialisatie moest kiezen. Naast mogelijkheden om naar het buitenland of de universiteit te gaan, had ik keuze uit honderden modules. Ik wilde veel. Te veel. En tegelijkertijd was geen enkele keus op zichzelf in mijn ogen goed genoeg. In mijn hoofd, op papier en in gesprekken met anderen bleef ik maar wikken en wegen. Piekeren, slapeloze nachten en fysieke spanningsklachten waren het gevolg. Uiteindelijk was ik zó uitgeput van al dat denken, dat ik niet eens meer in staat was een keuze te maken. Mijn hoofd en lichaam zeiden STOP! Daar zat ik dan, 23 jaar, een half jaar uit de running. De analytische, ambitieuze, angstige Perfectionist in mij had verloren, terwijl ze juist zo graag wilde winnen.
Verlammend
Keuzestress was in mijn geval dé druppel voor een burn-out. Natuurlijk gingen daar nog heel wat andere gebeurtenissen en patronen aan vooraf. Blijkt wel dat we, door de enorme hoeveelheid keuzemogelijkheden in combinatie met een aantal specifieke karakteristieken en patronen, op lange termijn veel spanning op kunnen bouwen. Een verlammende spanning.
Veel mensen ervaren weleens keuzestress, ‘waarbij sterke emoties, angstgevoelens en fysieke reacties komen kijken als ze geconfronteerd worden met een belangrijke keuze. Dan ontstaat vermijdingsgedrag; ze kiezen ervoor om niet te kiezen’ aldus Bernard Nijstad (docent Arbeidspsychologie, UvA) .
Perspectief
Je zou op twee manieren kunnen kijken naar de hoeveelheid keuzes die we elke dag hebben:
1. Overload aan keuzes in combinatie met perfectionisme, angst en rekening houdend met (externe) factoren die druk kunnen geven; dit perspectief leidt tot krampachtige keuzestress, waarmee je geen recht doet aan jezelf en je je eerder ongelukkig of onrustig zult voelen.
2. Dankbaar voor zoveel mogelijkheden in combinatie met luchtigheid, besef van vrije wil/ruimte, je eigen behoeftes en wensen; dit perspectief leidt tot het gevoel van keuzevrijheid, waarmee je recht kunt doen aan jezelf en je je eerder gelukkiger of rustiger zult voelen.
Hoe zou het zijn als we vaker vanuit het tweede perspectief zouden kijken? Niet alleen op micro, maar ook op macroniveau zou dat een groot verschil kunnen maken. Ik gok dat ons nationale geluks- én gezondheidsniveau zullen stijgen. Alleen al bij het lezen ervan voel je vanzelf meer ruimte en ontspanning, toch?
Keuzeopties
Maar ja, hoe dóe je dat dan dagelijks? Het gaat grotendeels om het veranderen van bepaalde denk en gedragspatronen. Alleen al beseffen en uitspreken dat je (bij de zóveelste keuzemogelijkheid) dankbaar bent voor legio kansen, kan een verschil maken. Ook helpt het om eerst helder te hebben wie je bent, wat je goed kan of leuk vind en wat je behoeftes of wensen zijn. Dan kun je makkelijker kiezen wat écht bij je past. Natuurlijk is er nog zoiets als intuïtie… heel fijn als je dat herkent en er naar durft te luisteren, maar helaas zijn veel van ons om diverse redenen er ver van weggeraakt. En ja, natuurlijk is er ook nog de altijd relativerende wondervraag: Wat is het ergste dat kan gebeuren als ik dít of dát kies?
Succes met kiezen!
Benieuwd naar meer over keuzestress en hoe andere (young) professionals daarmee omgaan? Meld je dan hier aan voor de netwerkborrel van Leidse Praatjes!
[1] Wijnants, N. (2010). Het dertigersdilemma – De belangrijkst loopbaan- en levensvragen van twintigers en dertigers. Amsterdam, Bert Bakker. [1] Intermediar (2005). De consument is keuzemoe. Geraadpleegd op 11 maart 2016 via www.marketingfacts.nl/berichten/de_consument_is_keuzemoe