Die after-vakantie-dip is nergens voor nodig

Door: Maria Dekker

De vakantieperiode zit er weer op. Langzaamaan raken alle werkplekken weer gevuld en worden zaken die weken stil bleven liggen weer opgepakt. Iedereen gaat weer fris, opgeladen en ontspannen aan het werk. Althans, dat is te hopen. Niet alleen de eerste paar dagen na terugkomst, maar ook op langere termijn. Zouden we er niet allemaal baat bij hebben als we íets van dat vakantiegevoel vast kunnen houden, thuis én op de werkvloer?

Systeem uit balans

Hoewel vakantie voor sommigen in eerste instantie een bron van stress kan zijn (denk aan alle voorbereidingen, het loslaten van werk en het ontwennen van drukte) mogen we ervan uitgaan dat vakantie in een gezonde situatie vooral leidt tot ontspanning, opladen en vernieuwen. Werk, familie, sporten, vrienden, studie, gezondheid en nog veel meer vragen het hele jaar door onze aandacht. Ze vormen hoe dan ook prikkels en doen regelmatig een beroep op ons ‘snelle’ sympathische systeem¹. We hebben het nodig om af en toe los te komen van alles wat moet, snelheid of zorg van ons vraagt; welkom vakantietijd! Maar voordat we écht in ontspannenheid kunnen genieten en leuke dingen ondernemen, zullen zowel ons mentale als fysieke systeem -afhankelijk van de ervaren hoeveelheid spanning, drukte en prikkels- tijd nodig hebben om weer in balans te komen. Dat kan alleen als we ons parasympatische deel wat vaker bewust aanspreken².

Buffer opbouwen

Stel je eens voor hoe het zou zijn als iedereen op de werkvloer dat gevoel van balans ook lang na de vakantie vast kan houden. Nou ja, voor een deel dan. Als we de Broaden and Build theory³ mogen geloven, hebben we in een staat van rust en ontspanning eerder positievere gedachten en gevoelens, waardoor we beter in staat zijn om te gaan met emoties en onverwachte (misschien tegenvallende) situaties; er ontstaat een soort mentale en fysieke buffer. Je kunt je voorstellen dat dit op langere termijn minder stress en dus ook minder ziekte of uitval oplevert.

Samen verantwoordelijk

Ik ben ervan overtuigd dat elk mens voor een groot deel verantwoordelijk is voor z’n eigen geluk en gezondheid. Zo kun je met een positieve houding, voldoende oplaad- en genietmomenten, gezonde voeding en lichaamsbeweging, leuke relaties en doen wat bij je past al een heel eind komen.

Tegelijkertijd weet ik zeker dat jij wilt investeren in gezonde en gelukkige medewerkers! Goed nieuws: jij kunt die balans mede creëren. Niet alleen door hen bewust te maken van de invloed van spanning en drukte op het mentale en fysieke systeem, maar ook door het vasthouden van dat vakantiegevoel te stimuleren en te faciliteren. Maar hoe doe je dat nu in de praktijk? En dan ook nog op zo’n manier dat het jou (ofwel de organisatie) op korte en lange termijn iets oplevert.

Aan de slag – Praktische tips

Die after-vakantie-dip is nergens voor nodig. Maak werk van de volgende tips, en help ook jouw medewerkers hun ontspannen vakantiegevoel, enthousiaste houding en balans vast te houden (of te hervinden).

• Spreek het lerend en ontdekkend vermogen van medewerkers aan; biedt hen kansen om nieuwsgierig te blijven, nieuwe dingen te ontdekken en zichzelf te ontwikkelen
• Stel van tijd tot tijd prikkelende vragen over hun eigen handelen, denken en voelen; wat leverde het op, wat leerde je, wat had anders gekund, waarom, hoe kun je het voortaan aanpakken en wie/wat kan jou daarbij helpen?
• Zorg dat er voldoende groente en fruit wordt genuttigd; onderzoek onder 12.000 mensen in Engeland en Australië wees uit dat bij ieder portie groente en fruit dat men dagelijks méér ging eten het geluksgevoel steeg⁴
• Zorg ervoor dat prioriteiten (moet-taken) en bijkomende zaken (mag-taken) elkaar afwisselen; pieken en dalen van ‘werken onder druk’ zouden vaker in balans moeten zijn
• Doe er alles aan om ‘de juiste man op juiste plek’ te krijgen; werk doen dat bij je past, voelt minder als werk, kost minder energie, is leuker en hou je langer vol. Een nieuwe werkplek, functie, taak, ander team of andere baan… er zijn veel smaken!⁵
• Faciliteer voldoende momenten waarop men even afstand kan nemen van het werk; denk aan pauzes, vrije dagen of leuke borrels en ontspannen teamuitjes
• Biedt voldoende mogelijkheden om naar buiten te gaan en in beweging te komen; frisse lucht, een groene omgeving en wandelen maken positieve, energieke en rustgevende stofjes aan in de hersenen⁶
• Creëer of stimuleer een opgeruimde werkomgeving; hoe minder troep, hoe meer focus⁷
• Doe zo min mogelijk een beroep op multitasken, het lijdt o.a. tot verlies van aandacht en is op lange termijn helemaal niet zo efficiënt als het lijkt; laat mensen liever focussen in het nu
• Bevraag hoe iemand zichzelf typeert als hij/zij op vakantie is (Wie ben je dan? Wat doe je dan graag? Hoe voel je je dan?) Vertaal de verkregen informatie naar iemands werkzame leven; Wanneer komt die vakantie-ik naar boven? Hoe zou je die vaker aan kunnen spreken? Doe je dan nog steeds dezelfde dingen of wordt het tijd om je job te craften? Wat zou dat jou en ons als team of organisatie op kunnen leveren?